Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında özünəməxsus imzası ilə tanınmış qadın şairlərimizdən biri də Sona xanımdır. Onun poeziyasının ən dəyərli cəhəti ədəbi yaradıcılığında zamanın poetikasının ritmini öz ruhunun ilğımından və süzgəcindən keçirməkdir. Bu, sadəcə sözün poetikası deyil, həm də çoxlarımızın ruhuna hakim olan duyğularımızın bədii məzmunu kimi də çox dəyərlidir.
Sona xanım Azərbaycanımızın ən gözəl və dilbər guşələrindən biri olan Naxçıvanın Şərur bölgəsində anadan olmuşdur. Bura elə bir yerdir ki, insan ta cocuqluq illərindən bütöv Azərbaycan anlamının bütün dəyərlərinin nə demək olduğunu, onun Araz boyda iki yüz ildən çoxdur ki, sinəmizə çəkilən milli yaramızın dərdlərini anladır. Onunla baş-başa qalaraq, nə zamansa həsrətlərin çamurunu siləcəyimizə böyük ümidlərlə baxmağı öyrənirsən. Bax beləcə Şərur çökəyindən boylanan baxışlar, ümidlər daim buraların insanının ruhu ilə bir bütünlük təşkil edir. O möhtəşəm ruhu poetik anlama, duyğularının smigəsinə çevirmək də hər kəsə nəsib olmur. Sona Vəliyevanın bədii yaradıcılığının əsil sirri də adı çəkilən ruhun sözlərə, misralara və ən sonda isə şeiriyyətə çevrilməsindədir.
Sona Vəliyeva 1980-1984-cü illərdə Mirzəğa Əliyev adına Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstititunun (indiki Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universiteti) -nun mədəni-maarif fakültəsinin təşkilatçı metodist şöbəsində təhsil almışdır. Sona xanımın təhsil aldığı illər milli düşüncə və ruhun daha möhtəşəm səviyyədə inkişaf dövrü idi. İncəsənət İnstitunda tələbələrin və müəllimlərin başqa ali məktəblərə nisbətən daha açıq şəkildə fikir və düşüncələrini ifadə etmək, heç nədən qorxmadan bu yöndə hətta fəaliyyət göstərən bir mərkəzə çevrilmişdi. Beləcə buranı bitirənlər harada çalışmasından asılı olmayaraq, Azərbaycan Türkünün öz milli mədəniyyətinə sahib olmaq zəkasını təbliğ edən və onun ideyasını gündəmə gətirən ən güclü sosial şəbəkələri yaradırdılar. Məhz bu amalın sayəsində Azərbaycan Milli Hərəkatı başlayanda, bu gün ən böyük uğurumuz olan dövlət müstəqilliyimizin əldə edilməsində milli maarifçi düşüncənin əvəzsiz rolu oldu. Bu ali dəyərləri Sona xanımın poeziyasının leytmotivində hər zaman olduğu kimi, bu gün görmək mümkündür. Yetər ki, onun poeziyasının görünən və sətiraltı mənalarının fərqinə vara biləsən.
1984-1994-cü illərdə Üzeyir Hacıbəyli adına Naxçıvan Musiqi Texnikumunda müəllimə, 1995-1999-cu illərdə "Səs" qəzetində müxbir, 1999-2007-ci illərdə "Kaspi" qəzetində direktor vəzifələrində çalışmışdır. 2005-ci ildə jurnalist fəaliyyətinə görə prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə "Tərəqqi" medalına layiq görülmüşdür. 2005-ci ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə edərək fəlsəfə üzrə filologiya elmləri doktoru alimlik dərəcəsini almışdır. 2007-ci ildə prezident İlham Əliyevin sərəncamı ilə Milli Televiziya və Radio Şurasının üzvü təyin edilmişdir.
Karvan
Bir budaq kölgəyə möhtac,
Bir bulud yağışa ac,
Dərdinəmi gəzir əlac?
Düşübdü çöllü-biyaban,
Yol başlayıb gedən karvan.
Bir yolçuluq köhnə mərəz,
Arxadan harayım yetməz,
Getdiyi yol gedər-gəlməz,
Sən nigaran, yol nigaran,
Yol başlayıb gedən karvan.
Gəl gedək bu şəhərdən.
Yarpaqlar da saralıb,
Töküləcək qəhərdən.
Yığıb xatirələri
Gəl gedək bu şəhərdən.
Bu saralan yarpaqla
Sönər xatirə-ocaq.
Dəli xəzri soyğunçu
Qəlbimi boşaldacaq.
Ruhum da ayrılıqdan
Saralıbdır elə bil.
Gəl gedək bu şəhərdən
Bu payız mənlik deyil.
Bu torpağın kədəri
Başından çıxan duman.
Payız qəmli qadın tək
Yorulmur ağlamaqdan.
Payızdan ötmək çətin,
Qışdan bahara nə var?
Günəşli qapılarda
Bitəcək bu intizar.
Gəl gedək bu şəhərdən,
Bu payız mənlik deyil.
Ruhum saralan yarpaq,
Ayrılıq əl eyləyir.
Şirin çiçək
Ömrümə gəlişi bahar vaxtıdır,
Çiçəklər içində öz çiçəyimdir.
Taleyə yazılan tanrı baxtıdır,
Lalə çiçəyimdir, qız çiçəyimdir.
Bu da bir qismətdir, bal dadındadır,
İlıq arzuları içində min-min.
Balalar onsuz da bal dadındadır,
Çiçək şirinliyin mən indi gördüm.
Ay ürkək baxışlı körpə çiçəyim,
Sən hansı nağıldan çıxıb gəlmisən?
Sən mənim ömrümə gələnə qədər,
Necə yaşamışam, hardan biləsən?
Dünyanın sərvəti, varı, dövləti
Bu çiçək balanın telinə dəyməz.
Dünya gözlərində gülüşdü hələ,
Qayğılar hələki eyninə gəlməz.
Ay şirin çiçəyim, ay qız çiçəyim,
Gəlişin evimə gətirib bahar.
Hər ağac bir çiçək bitirməyibsə,
Dünya məhvərindən qopar, dağılar...
Açaq qapıları
Sən üzmə özünü, ağlama belə,
Yolların kəsəsi tez çatan olur.
Hər bağlı qapıya bağlı demə, gəl,
Taledən hər bəxti bir açan olur.
Bağlı qapıları bağlı bilməsək,
Hər bağlı taleyin öz tilsimi var.
Yüz ildir Arazı bağlı bilmişik,
Yüz ildir dərdimə tapılmır açar.
Hələ çox dərdimin dərmanı sirli,
Hələ çox açarlar ağ div əlində,
Bir xalqın taleyi uduzulan gün,
Bağlı qapı olur Xudafərin də.
Yenə ümidini üzmə, gəl, belə,
Yolların o üzü günəşdir, sudur.
Qapının bu üzü "Cəngi", "Vağzalı",
Qapıdan o yana bir gözəl durur.
Bu dünya binadan xali deyil ki,
Həqiqət bir açar, qeyrət bir açar.
Fələyin hökmünü çox da gözləmə,
Nə vaxtdır qapılar, yollar intizar.
Açılar bir nurlu, bir aydın səhər,
Bir ağ atlı oğlan qismətə çıxar.
Sınar bəxtimizin tilsimi, sehri,
Açılar qapılar, açılar yollar.
Sən üzmə özünü, ağlama belə,
Yolların dolayısı tez çatan olur.
Hər bağlı qapıya bağlı demə, gəl,
Xudadan hər bəxti bir açan olur.
Ay qapı bağlayan
(Taleyi bağlı qapı arxasında həll edilən millətlərə)
Bu yandan açarı mənəm,
O yandan kimdir bağlayan?
Tanrı əliylə açıram,
Dayan, ay qapı bağlayan.
Kimi bir salama yozar,
Kimi taleyinə yazar.
Bu nə dərddi, bu nə azar,
Bəsdir, ay qapı bağlayan.
Kimisi bir hayla açdı,
Kimisi duayla açdı,
Kimi də ah-vayla açdı,
Kimsən, ay qapı bağlayan?
Bu qapının cırıltısı
Min ilin qəlb sızıltısı...
Dərbənd, ya Gəncə ağrısı
Gəl açaq, qapı bağlayan.
Bu qapı gözüm qapağı,
İçin Vətənin torpağı.
Ürəyim yağı tapdağı,
Sən də bax, qapı bağlayan.
Keçmədim qapı varsa da,
Dərdi düşmən çarasında.
Torpaq, qapı arasında
Can verir, qapı bağlayan.
Aç, keçək, görüm yol hanı?
Ovut qəmdən oynayanı.
Gözümdə qapı dabanı
Öldüm, ay qapı bağlayan.
O ağ şallı kimdir, gəldi?
Duası haqqa yüksəldi.
Yağışdan açar ələndi -
Götür aç, qapı bağlayan.

Prezident İlham Əliyev: “İtkin düşmüş şəxslər məsələsi Azərbaycanın üzləşdiyi ən ağır problemlərdən biridir”
Ərdoğan ABŞ-da böyüş coşqu ilə qarşılandı - VİDEO
QHT gəncləri ödənişsiz təlimlərə dəvət edir - ELAN
Prezident Qarabağa səfər etdi
QHT Agentliyindən "Şuşa İli" ilə bağlı XÜSUSİ QRANT MÜSABİQƏSİ
Türk hərbçiləri Azərbaycan gəlir
Prezidentdən tapşırıq: Əsədov Kobaxidzeyə zəng etdi – Təyyarə qəzası…
Ərdoğanın bu sözləri Netanyahunun yuxularını qaçıracaq
Tramp hakimiyyətə qayıtsa, nələr baş verəcək?
Saakaşvilidən şok: Rusiyanın Zəngəzur planı...
В Казахском университете состоялась международная конференция посвященная 90-летию со дня рождения Шерхана Муртазы
Faiq Qəzənfəroğlu: “Türkmənlər Suriyanı tərk etməməli, lazım gəldiyi anda Türkmən dövlətini qurmağa hazır olmalıdırlar”
Türkiyə-Rusiya əlaqələrinin təməli
“Türkmən qardaşlarımıza qarşı döyüşməkdən imtina edin”